Zift (2008)

Yönetmen: Javor Gardev
Oyuncular: Zahary Baharov, Tanya Ilieva, Vladimir Penev, Mihail Mutafov, Djoko Rosic, Tsvetan Dimitrov, Jordan Mutafov
Senaryo: Vladislav Todorov
Müzik: Kalin Nikolov

Moth (Güve), suçsuz yere hüküm giyerek 20 yıla mahkum olduğu hapisten çıktıktan sonra kendini tamamen yabancı bir dünyada bulur. Hapse girdikten hemen sonra 1944'te Bulgaristan'da Komunist rejim yönetimi ele geçirmiştir. Kendini bir anda komunist Sofya'nın sokaklarında bulan "Güve", bir gece içinde doktorlara, ajanlara, serserilere ve mezar kazıcılara kadar pek çok kişinin dahil olduğu olaylara bulaşacaktır.

Vladislav Todorov’un kendi romanından senaryo haline getirdiği, Javor Gardev’in yönettiği Bulgaristan yapımı Zift, komedi, dram, suç ve politik öğeleri neo-noir tarzda servise sunan etkileyici bir yapım. Belki siyah beyazlığının sağladığı avantajları çok iyi kullanmasından ötürü “neo-noir” şeklinde tanımlanması, pek çok neo-noir klâsiği düşünüldüğünde haksızlık olarak düşünülebilir. Ama 2008 yapımı bir filme göre bu tanımın hakkını vermek adına gerek senaryo, gerekse yönetim bakımından elinden geleni yapan Zift, bir sahaftan alınıp bir çırpıda okunan romanların küflü tadını görselliğe döndürmeyi birçok yönden becermiş denebilir. Kimi zaman absürdlüğe varan, geleneksel olduğu kadar günümüz Avrupa sinemasının sertliğinden de nasibini almış sahneleri (ki neo-noir coğrafyasına ait olmadığını hissettiren başlardaki kovalamaca ve çetin geçen sevişme sahnesi) ve akılda yer eden birçok ayrıntısıyla sıra dışı kategorisine dahil edilebilecek bir yapım Zift.

Moth rolüyle gizemli olduğu kadar özdeşlik yaratma potansiyeli olan karizmatik Zahary Baharov ile Ada rolüyle böyle bir filmin famme fatale ihtiyacını gayet iyi karşılayan Tanya Ilieva’nın varlıkları göz dolduruyor. Tüm bu neo-noir, Avrupa hissiyatı, politik dolduruşlar, felsefi derinlikler, şunlar, bunlar bir yana, Moth’un mezarcıyla yaptığı sohbet, muayenehane bölümü ve Ada’nın şarkı söylediği siyah beyaz Yeşilçam melodramlarından fırlamış duygusu yaratan sahne gibi örnekler, bir Bulgaristan yapımının kendi coğrafyamıza olan yakınlığını az çok belli edebiliyor. İlginç bir nokta da, Zift’in şimdiye dek Vladislav Todorov’un ilk ve tek roman/senaryosu, pek bilinenler olmasa da çeşitli festivallerden ödüllerle dönen Javor Gardev’in ilk ve tek yönetmenliği olması. Özellikle Gardev gibi yeteneğini bu etkileyici debut ile kanıtlamış bir yönetmenin şu ana kadar başka bir filmle ortaya çıkmamasının nedenlerini sinema dışında tiyatro, makale yazarlığı ve akademik çalışmalarına bağlamak gerek.