A Serious Man (2009)

Yönetmen: Ethan Coen, Joel Coen

Oyuncular: Michael Stuhlbarg, Richard Kind, Fred Melamed, Sari Lennick, Aaron Wolff, Jessica McManus, Peter Breitmayer, Amy Landecker, David Kang, Alan Mandell

Senaryo: Ethan Coen, Joel Coen

Müzik: Carter Burwell

Bir üniversitede fizik profesörü olan Larry Gopnik’in evliliği, karısı Judith’in Larry'nin iş arkadaşı Sy Ableman'a aşık olmasıyla tehlikededir. İlişkisini gizlemeyen Judith'in evden ayrılması ile tuhaf kardeşi Arthur'un eve taşınması ve tüm sorumluluğunu Larry'e yıkması bir olur. Oğlu Danny'nin ciddi bir disiplin sorunu vardır ve kızı tam bir alışveriş delisidir. Irkçı olduğundan şüphelendiği komşusundan da çekinmektedir. Larry'nin sorunları bununla da kalmaz, terfi beklediği sırada üniversitenin terfi komisyonuna gönderilen sabotaj mektupları ve yüksek not için rüşvet teklifleri ile de uğraşmaktadır. Tüm bunların ortasında Larry tepkisiz ve yapayalnızdır. Gerçek bir tavsiyeye, yardım edebilecek birilerine ihtiyacı vardır.

Sanki yakın zamanda No Country For Old Men ile 4 Oscar kazananlar kendileri değilmiş gibi, önce Burn After Reading’de kaliteli bir kadroyla mütevazi bir kara komedi, ardından bu kez neredeyse hiç tanınmayan bir kadroyla yine aynı mütevazilikte başka bir kara komedi çeken Coen kardeşler, sinema tarihinde ne kadar özel bir konuma sahip olduklarını yeniden kanıtlıyorlar. Talihsizliği ve pasifliği kaçınılmaz ana karakteri, birbirinden ilginç tiplemeleri, varoluşçu söylemleri, mitolojik, tarihî, ve felsefî beslenmeleri, bu kez bir zarf içinde kafa karıştıran birkaç bin doları ve final yapmayan finaliyle A Serious Man tam bir Coen klâsiği. Bir musevi ailesinin çekirdeğini çevreleyen cemaate bakış, yoğun dinî motiflerle ve tam bir Coen kaybedeni olan Larry Gopnik ekseninde şekillenen trajikomik olaylarla bütünleşiyor, katmanlı hale geliyor.

Musevîlik ışığında genel anlamda dinlerin insanoğlunun evrensel çaresizliğine somut çözümler üretememe, onları öteki dünya yerine hâlen yaşadıkları dünyaya adapte edememe meselesi, Coenler’in kendine özgü eleştirelliğinden (belki de biz eleştirel olarak algılıyoruz) nasibini alıyor. Coenvâri kaybeden Larry’nin sahip olduğu, bazı yönlerden Kafkavâri banliyö aile reisi normalliğinin, ailevî, meslekî, dinî ve çevresel sorumluluklarla daralan çemberde anormalleşme ile mücadelesi de artık Coen alamet-i farikalarından biri. Öyle ki, doktordan alınacak ciddi bir sağlık haberi ve yaklaşmakta olan büyük bir fırtına gibi anormal durumlar sanki her şeyi daha normal hâle getirecekmiş hissi yaratıyor. “Gizemi kabullenmek”, bir nebze kolaya kaçmak kadar (topu dine, onun temsilcilerine ve en nihayetinde Tanrı’ya atan kaderci gerçekliğin kolaylığı), bireyin kendi etrafını çevreleyen meselelere nasıl baktığı yönünde çok daha akılcı ve normal bir çözüm olarak belirebiliyor. Bu normal çözümlerin içinde türlü üçkağıtların da mevcut olduğunu inkâr etmeyen bir bilgelikle üstelik.

Her Coen kesitine anlam yükleme budalasına düşmüş bizler için bu kez, girişte kısa bir “kısadan hisse” film, üç adet haham, park yeri, Arthur Amca, Belirsizlik İlkesi, Dişçi Sussman, Mentaculus gibi sürprizler var. Birbirine bağlı olaylar dizisinin asla tahmin edilemez kurgusu ve gidişatı dahilinde Coen derinliğinin çok fazla hissedildiği bir film A Serious Man… Yine ortasından girdikleri bir hikâyeyi, yüzlerce ayrıntı yükledikten ve akıcı bir bütünlük sağladıktan sonra yine ortada bırakmaları, Coen terminolojisinde mutlaka karşılığı olan olay/karakter zenginliğine yeni bir halka daha eklemek için kullanıyorlar. O ortada bırakılmışlığın eşi benzeri yok. Herkes, başına gelen onca çılgın olaydan sonra anti kahramanın sihirli değnekle bir anarşiste dönüşmesini beklerken/isterken, Coen tavrı insanoğlunun bazen gerizekâlılıkla, bazen masumiyetle, bazen de peygamber sabrıyla yıkandıklarını hatırlatır. Birbirine bu kadar çok benzeyip de, yine de her yeni yapıtında özgün bir dil geliştirmesini bilen kaç kişi var? Zaman zaman karikatürize edilmişliği altında müthiş bir ciddiyet barındıran baş karakterinin etrafında dönen dünyayı betimlemek için kullandıkları yöntemler çok kişisel. İşte bu yüzden o dünya olağanüstü!

Düşük bütçesi, neredeyse hiç tanınmayan tiyatro, müzikal ve dizi kökenli kaliteli oyuncu kadrosu, dönem atmosferini yansıtmada hiç sıkıntı çekmeyen sinematografi gurusu Roger Deakins faktörüyle A Serious Man, daha hakkında çok şeyler yazacağımız Coen mitine bir epizot daha ekliyor. Yıllardır ilham veren işlere imza atan Ethan ve Joel Coen kardeşler, bu ilhamı farklı yorumlarla perdeye aktarmayı deneyen insanlara da örnek teşkil ediyorlar. Örneğin bunun en popüler yansımalarını Mad Men’de görebildiğimizi düşünüyorum. Bu dizinin yazar ekibi (ki kendileri aynı zamanda The Sopranos’un da ekibi oluyorlar), birçok değişik referansı yanında Coen uydusunun karanlık ve gizemli yanlarından da nemalandıklarını belli ediyorlar. Aradaki ilişkiyi kavrayabilmek için gizemin hayatımızın bir parçası olduğunu bilmek, onu öyle kabullenmek gerekiyor. Ya da Larry gibi hiçbirşey yapmadan “sevecek birini bulsan iyi edersin” deyip her şeye sünger çeksek de olur.